Kurumsal Yönetişim Endeksi (ARGE Corporate Governance Index)

Bu konuda standartlar dört seviyede oluşuyor: (i) Bilimsel araştırma sonucunda yapılan kıyaslamalar ve en iyi uygulama örnekleri, (ii) bağımsız kuruluşların şirketlerin yıllık raporlarını inceleyerek yaptıkları değerlendirmeler sonucunda kamuoyu ile paylaşılan endeksler, (iii) şirketlerin bağımsız derecelendirmek kuruluşlarından talep ederek aldıkları derecelendirmeler, ve (iv) SPK kuralları, Sarbanes-Oxley kanunu gibi hukuki düzenlemeler sonucunda halka açık şirketlerin uyması gerekli olan zorunlu uygulamalar.

Halka açık şirketlerin kurumsal yönetişim komiteleri bu konudaki performanslarını geliştirebilmek için kendilerini bu standartlar karşısında değerlendirerek uygulamalarını geliştirmeye gayret ediyorlar.  Kanada’da yayınlanan Globe and Mail gazetesinin bu konuda oluşturduğu endeks ciddiye alınan bir çalışma olarak güzel bir örnek oluşturuyor.  Bu endeks için yapılan değerlendirmeler ülkemizde yapılan geliştirme çalışmalarına da destek olabilecek bilgiler içeriyor.  Bu endekste ele alınan konular ve her konuda tam puan alınabilmesi için koyulan standartlar şu şekilde özetlenebilir:

Yönetim Kurulunun oluşumu ile ilgili konular:

1. Şirketin yönetim kurulunda bulunan bağımsız üyelerin oranının 2/3’ten yüksek olması bu konuda tam puan alınmasını sağlıyor.
2. Denetim komitesinde bulunan üyelerin tamamen bağımsız olması
3. Ücret ve performans yönetimi komitesindeki üyelerin tamamının bağımsız olması
4. Yönetim kurulu aday belirleme komitesi üyelerinin tamamının bağımsız üyelerden oluşması
5. Yönetim Kurulu Başkanı ve İcra Başkanının (CEO) ayrı olması
6. Aynı bağımsız üyelerin farklı şirketlerin yönetim kurulunda birlikte çalışmıyor olması
7. Bağımsız üyelerin aynı borsada kote şirketlerin altıdan fazlasında üye olarak görev yapmıyor olması
8. Yönetim kurulunda birden fazla kadın üye olması
9. Yönetim kurulunun kendi performansını dğerlendirme sistemini uyguluyor olması ve bu konudaki değerlendirme sonucu hakkında yıllık raporlarda bilgi veriliyor olması
10.  Bağımsız yönetim kurulu üyelerinin düzenli olarak yönetimin bulunmadığı toplantılarda yönetimin değerlendirilmesiyle ilgili toplantılar yapıyor olması
 
Yönetim Kurulunun ve yönetimin hisse sahipliği ve ücret sistemi ile ilgili konular:

1. Belli bir zaman içerisinde yönetim kurulu üyelerinin en az üç senelik ücretlerine eşit düzeyde şirket hissesine sahip olmaları zorunluluğu (yıllık ücretin $100.000’ı aştığı durumlarda 1.5 senelik hisse yatırımı da yeterli sayılıyor.)
2. İcra Başkanının en az bir yıllık ücretine eşit düzeyde hisse sahibi olması
3. Şirketin yönetim kurulu üyelerine ve yöneticilere kredi vermiyor olması
4. Şirketin yıllık raporlarında İcra Başkanının ücret ve ödüllendirilmesiyle ile ilgili detaylı bilgilerin veriliyor olması ve bu bilgilerin ulaşılması gereken hedefleri, piyasa kıyaslamaları ve geçen sene hedeflerin ne kadarına ulaşıldığının bildiriliyor olması

Hissedar haklarıyla ilgili konular:

1. Her yönetim kurulu üyesi için ayrı ayrı oylama yapılabiliyor olması
2. Şirketin yöneticilere verdiği hisse senedi opsiyonlarının toplamının şirket hisselerinin %5’ini geçmiyor olması
3. Herhangi bir sene için verilen hisse opsiyonlarının toplam hisselerin %1.5’ini geçmiyor olması
4. Hisse senedi opsiyonlarının uzun vadeli performans hedefleri için kullanıldığını belirlemek üzere hakedişlerin belli bir süreye yayılmış olması
5. Şirket hisselerinde farklı oy hakları olan hisse gruplarının olmaması

Yıllık raporlarda açıklanan konularla ilgili konular:
1. Yönetim kurulu üyelerinin bağımsızlığı ve şirket ile ilgili işlemlere konu olan başka şirketlerle de bağlantıları konusunda detaylı bilgi sunulması
2. Şirket denetçilerinin denetim ve danışmanlık gelirleri olarak şirketten elde ettiği gelirlerinin raporlanıyor olması
3. Şirket yönetim kurulu üyelerinin yetkinlikleri ile bilgilerin ve üyesi olduğu diğer yönetim kurulu üyelikleri ile bilgilerin sunuluyor olması
4. Yönetim kurulu üyelerinin komite ve yönetim kurulu toplantılarına katılım durumlarıyla ilgili bilgilerin raporlanıyor olması

Halka açık şirketlerimizin kendilerini, uluslararası sermaye piyasalarının beklentilerini de yansıtan, bu kriterlere göre değerlendirmeleri kurumsal yönetişim performanslarını geliştirmede fayda sağlayacaktır.  Bu konularda gelişme planı hazırlamaları ve uygulamaları, yabancı sermayeye ulaşabilme konusundaki performanslarının gelişmesine de yardımcı olacaktır.

Yılmaz ARGÜDEN